Gözüm Akıyor Ne Yapmalıyım? Öğrenmenin Işığında Bedensel Farkındalık
Bir eğitimci olarak her zaman şunu düşünürüm: İnsan sadece akılla değil, bedenle de öğrenir. Çünkü öğrenme, zihnin bir eylemi olduğu kadar, bedensel farkındalığın da bir yansımasıdır.
Bir öğrencinin gözünden yaş geldiğinde, bu yalnızca bir refleks değildir; bazen duygusal bir tepki, bazen de öğrenme sürecinde yaşanan içsel bir değişimin dışavurumudur.
O hâlde “Gözüm akıyor, ne yapmalıyım?” sorusunu yalnızca tıbbi bir durum olarak değil, pedagojik bir metafor olarak da düşünebiliriz: Ne zaman gözümüz akarsa, aslında bir öğrenme sürecinin içindeyizdir.
Pedagojik Bir Bakış: Gözyaşı Bir Öğrenme Aracı mıdır?
Göz, bilgiyle ilk temas ettiğimiz organdır. Göz akması —tıpta lakrimasyon— genellikle bir tahrişin veya duygusal yoğunluğun sonucudur. Ama eğitimsel açıdan bakıldığında bu, bireyin duyusal farkındalık kazandığının da bir göstergesi olabilir.
Pedagoji, yalnızca öğretmek değil, hissettirmektir. Öğrenme süreçlerinde duyguların yeri büyüktür.
Bir öğrenci, anlamadığı bir kavram karşısında sabırsızlık yaşarken, bir diğeri başarısızlık korkusuyla gözyaşına boğulabilir.
Bu durumda “göz akması” bir tür bilişsel gerilim boşalmasıdır. Piaget’nin bilişsel gelişim kuramına göre, birey yeni bir bilgiyle karşılaştığında mevcut düşünce yapısı sarsılır. Gözyaşı, bazen bu zihinsel dönüşümün fiziksel bir sembolüdür.
Davranışçı Yaklaşım: Tepki ve Uyaran Arasındaki İnce Bağ
Davranışçı öğrenme teorileri, her davranışın bir uyaranla ilişkili olduğunu söyler.
Göz akması da çoğu zaman çevresel bir uyaranın sonucudur: rüzgâr, alerjen, ışık veya duygusal bir etki.
Ancak öğrenme süreçlerinde de benzer bir model işler.
Bir öğretmen öğrencisine yeni bir fikir sunduğunda, zihinsel “ışık” aniden parlar. Bu ışık bazen fazladır — tıpkı parlak bir güneşte gözün yaşarması gibi.
Eğitimde bu metaforu şöyle düşünebiliriz: Aşırı bilgi yüklemesi, “bilişsel gözyaşı”na neden olur.
Öğrenen bireyin gözünden yaş gelir çünkü zihni tıpkı gözü gibi korunma refleksi geliştirir.
Eğitimci burada devreye girmelidir: Öğrenciyi uyaranın yoğunluğundan korumak, öğrenme sürecini dozunda ilerletmek gerekir.
İnsancıl Yaklaşım: Gözün Akışı, Ruhun Dönüşümü
Carl Rogers’ın insancıl yaklaşımı, öğrenmeyi bireyin bütünsel deneyimiyle ilişkilendirir.
“Gözüm akıyor” dediğimizde, bu aynı zamanda duygusal bir uyanıştır. Çünkü her gözyaşı bir hikâye taşır: bir fark edişin, bir kabullenişin ya da bir yüzleşmenin izidir.
Eğitimde empati kuran öğretmenler, öğrencinin bu duygusal süreçlerini anlayabilir.
Bir çocuğun gözünden akan yaş, sadece fiziksel bir tepki değil, bazen güven duygusunun, bazen de içsel bir özgüvenin sembolüdür.
Bu nedenle pedagojik olarak yapılması gereken şey, gözyaşını durdurmak değil; neden aktığını anlamaktır.
Toplumsal Öğrenme: Görmek, Gözyaşını Paylaşmaktır
Albert Bandura’nın sosyal öğrenme kuramına göre insanlar birbirinden öğrenir.
Gözyaşı da bu paylaşımın bir parçasıdır. Birini ağlarken görmek, empatik öğrenmeyi tetikler.
Toplum içinde gözyaşı, güçsüzlük olarak görülse de aslında sosyalleşmenin duygusal dilidir.
Bir öğretmen öğrencisinin zorlandığını fark ettiğinde, o an duygusal bir öğrenme köprüsü kurar.
Bu köprü, bilgiden önce güveni, kavramadan önce şefkati öğretir.
İşte bu yüzden “gözüm akıyor” ifadesi, bir zayıflık değil; toplumsal bir duygusal iletişim biçimidir.
Sonuç: Öğrenme Bir Gözyaşı Kadar Gerçektir
“Gözüm akıyor, ne yapmalıyım?” sorusunun yanıtı yalnızca “doktoru gör” değildir.
Evet, tıbbi bir rahatsızlık varsa elbette müdahale gerekir; ancak pedagojik olarak bu cümle, bize insanın öğrenme sürecindeki kırılganlığını hatırlatır.
Öğrenmek bazen acıtır, bazen de rahatlatır.
Gözden akan yaş, zihnin yeni bir düşünceye, kalbin yeni bir duyguyla tanıştığının işaretidir.
Okurlara Sorular:
– En son ne zaman bir şey öğrendiğinizde gözleriniz doldu?
– Öğrenme sürecinde duygularınızı bastırıyor musunuz, yoksa onlara alan açıyor musunuz?
– Eğitim sizce gözleri mi açmalı, yoksa içteki gözyaşını mı anlamalı?
Etiketler: #pedagoji #öğrenme #eğitim #bilişselgelişim #duygusalöğrenme #eğitimpsikolojisi